Graniet: pracht en praal uit de onderwereld

Ontstaan en samenstelling

Graniet kent zijn ontstaan diep in de aardkorst. Hier bevinden zich magmakamers die bestaan uit hete massa’s gesmolten gesteente. Ze geven aanleiding tot vulkanische uitbarstingen wanneer ze aan de oppervlakte komen. Maar soms blijven ze geheel of gedeeltelijk verscholen in de diepe ondergrond waar ze duizenden jaren de tijd nemen om af te koelen. Tijdens dat proces gaat de massa stollen en vormt zich een kristallijn stollingsgesteente. Dat stollingsgesteente kan van allerlei geologische aard zijn.

Strikt wetenschappelijk spreken geologen van een graniet als dit stollingsgesteente in een continentale korst is gevormd en rijk is aan de mineralen kwarts en veldspaat. Maar commercieel gezien worden alle kristallijne stollingsgesteenten onder de noemer graniet geplaatst. Ze hebben namelijk belangrijke gemeenschappelijke kenmerken: ze zijn zeer compact en ze bestaan uit grote mineralen.

Zo hard als graniet

Wanneer deze stollingsgesteentes miljoenen jaren later door gebergtevorming en erosie toch aan het oppervlak komen, vormen ze dikwijls resistente massieven. We kennen ze onder meer in regio’s als Normandië, de Vogezen, het Centraal Massief, Schotland, Scandinavië, Beieren, enz. Doordat ze zo resistent zijn, blijven ze lange tijd aan het oppervlak en vele onder hen zijn dan ook oeroude gesteentes. De uitdrukking ‘zo hard als graniet’ is niet uit de lucht gegrepen.

Kleuren en afwerking

Door de trage afkoeling van het magma vormen zich grote mineralen die zichtbaar zijn met het blote oog. De meeste mineralen in graniet zijn wit, grijs, geel, roze of zwart. Heel specifieke soorten zijn groen en sommige hebben een blauwgrijze schijn. Hun voorkomen en hun onderlinge verhouding zijn het gevolg van de geologische aard van de steen en bepalen de kleurschakeringen van het gesteente.

Omdat ook de grootte van de mineralen kan verschillen van enkele millimeters naar enkele centimeters, varieert ook de textuur van het gesteente. Bovendien kan het lange verblijf in de ondergrond voor lineaire texturen zorgen, die het gevolg zijn van de hoge drukken. Sommige mineralen vertonen ook splijtvlakken die als minispiegels voor een extra glinstering zorgen.

Door hun fraaie textuur worden granieten vaak gepolijst. Maar ook andere afwerkingen, zoals gevlamd zijn populair.

Toepassingsgebieden en onderhoud

Graniet kent niet echt beperkingen, al wordt het vaak gereserveerd voor hoogwaardige toepassingen of waar duurzaamheid de norm is. Door mechanisering en toegenomen transportmogelijkheden, zien we graniet zijn intrede maken in decoratieve toepassingen sinds de tweede helft van de 19^e eeuw. Nog steeds vinden we in onze grootsteden fraaie, eclectische winkelpanden met een gevelbekleding van graniet die moeiteloos de tijd doorstaat. Die toepassing in handelspanden is gebleven, maar ook de particulier kiest voor graniet. Graniet wordt intussen zowel in binnen als buitentoepassingen gebruikt in ontwerpen die een zekere uitstraling of duurzaamheid beogen.

Granieten zijn slijtvast en krasbestendig, maar ook zuur- en vorstbestendig waardoor ze gebruikt worden voor uiteenlopende toepassingen gaande van (keuken)werkbladen en trappen, over gevelbekleding tot bestratingsprojecten. Zwaar verkeer, veelvuldig beloop, chemische belasting, koude of hitte,… graniet kan het in de meeste gevallen aan. De meeste granieten zijn vlekbestendig, maar in sommige gevallen is er risico op verkleuring door oxidatie. Kijk daarom steeds de technische fiche na van het gekozen materiaal qua plaatsingsvoorschriften en onderhoud.