Dat de keramische wereld in zwaar onweer zit, is een understatement. De energiecrisis, corona, de oorlog in Oekraïne en stakingen in Spanje zorgen voor nooit geziene prijsstijgingen en transportproblemen. Toch tonen de Belgische groothandels zich weerbaar. Op korte termijn vragen ze een sterk signaal van de regering en van Europa. Op lange termijn kan deze crisis wel eens positieve gevolgen hebben.

Eerst was er corona. Omdat fabrieken vreesden voor liquiditeitsproblemen, dumpten ze hun stocks keramische tegels massaal op de markt. Maar toen viel het overzees containertransport stil, omdat de prijzen door het dak gingen. De Europese fabrieken konden de vraag niet meer volgen, want plots begonnen mensen ook nog eens massaal te verbouwen in plaats van op reis te gaan.

“De prijzen gingen in spoedtempo omhoog”, zegt Kristof T’sjoen van Stone. “Het was echt paniekvoetbal. Dat komt natuurlijk ook omdat er te lang te goedkoop is geproduceerd. Sinds 2008 heb ik de prijzen alleen maar zien dalen. Er werd op volume gewerkt, met lage marges. Tijdens corona speelde de markt van vraag en aanbod en gingen de prijzen omhoog.”

Oekraïense klei

En dat zijn ze blijven doen. Want de oorlog in Oekraïne zorgde voor aanvoerproblemen van de Oekraïense klei, nodig om de tegels te bakken. Met ook nog de energieprijzen die de pan uit swingen, gingen ook de transportkosten omhoog door allerlei energietoeslagen, net als de prijs voor de productie van de tegels zelf, omdat er heel wat gas nodig is voor de ovens.

“Deze situatie is bijna onwerkbaar”, aldus T’sjoen. “Er wordt serieus van geprofiteerd, want er worden nu ook energietoeslagen aangerekend op tegels die al in voorraad waren, waar de invloed van de gasprijs dus niet meespeelt.” Als klap op de vuurpijl kwamen er ook nog eens grote stakingen in Spanje, dus wie daar bestellingen heeft lopen, moet nog wat geduld hebben.

“Wij werken momenteel van dag tot dag”, zegt Carlo De Schutter van RI.PA. “Eigenlijk zijn we ook een beetje het slachtoffer van de groenere schepen. Door die ecologische omslag zijn de meest vervuilende schepen eruit, en begrijp me niet verkeerd, dat is een goede zaak, maar de vloot is kleiner en dat zorgt voor een onevenwicht. Ik heb de indruk dat de transportsector daarvan profiteert door buitensporige prijzen aan te rekenen. De Europese Unie moet hier echt actie ondernemen, want het is bijna crimineel hoeveel meer ze plots aanrekenen.”

Immense stocks

Bij de Belgische groothandels is het alle hens aan dek. Ze anticipeerden bijna allemaal door grote stocks aan te leggen.

“Wij hebben van onze strategische, populaire items, immense stocks aangelegd. Ik denk dat we nog nooit zoveel stock hebben gehad”, legt Guy Royaux (Tyles) uit. “Is er iets niet in stock, dan proberen we de klanten te wijzen op alternatieven. Daarnaast hebben we een portaalsite gekoppeld aan een productdatabase waar we de prijzen op het juiste moment kunnen aanpassen. Je scant de QR-code op de tegel en weet meteen de actuele prijs. Dus wij moeten geen prijstickets meer afprinten, want als je een dag te laat bent met het aanpassen van je prijzen, maak je meteen verlies. Iedere factuur wordt hier ook drie keer gecheckt. Een fabriek factureerde 10.000 euro meer dan de afgesproken prijs, omdat ze al de nieuwe prijs hadden doorgevoerd. Dat zijn valkuilen die je in de gaten moet houden.”

Eenzelfde geluid bij Patrick Steylaerts. “Toen we deze verschuivingen midden vorig jaar zagen aankomen, hebben we daar onmiddellijk op gereageerd. We bestelden enorme voorraden tegels bij de fabrieken, aan de toen nog normale prijzen. Daarmee hebben we ondertussen ons voorraadniveau zelfs verdubbeld: van de gebruikelijke drie naar ruim zes maanden. Alleen voor de producten die we niet of niet meer op voorraad hebben, moeten we de prijsstijgingen doorrekenen. Dit geeft ons een enorm voordeel ten opzichte van bedrijven met beperkte stocks, die de soms abrupte prijsstijgingen machteloos moeten ondergaan en moeten doorrekenen aan hun klanten.”

Bouw sputtert

De enorme prijsschommelingen zorgen voor extra stress bij onze groothandels. Maar al bij al houden ze zich goed staande.

“Ik maak me eerder zorgen om de bestaanszekerheid van de aannemers”, zegt Carlo De Schutter van RI.PA. “Zij kunnen die immense prijsstijgingen niet doorrekenen en bij hen gaat het ook om meer dan alleen tegels. De regering moet hier werk van maken, want als de bouw begint te sputteren, komen we in een economische crisis terecht. We horen nu al bij onze klanten dat er veel minder bestellingen binnenkomen en dat hun opendeurdagen gewoon geen volk trekken. Mensen wachten met (ver)bouwen. Dus ik verwacht een vertraging in de bouw, het wordt nog een moeilijk voorjaar.”

Kristof T’sjoen van Stone bevestigt: “De markt zal stilvallen. Ik vrees voor de tweede helft van 2022. Wij geven momenteel geen prijzen meer voor aanbestedingen en de geldigheidsdatum op offertes hebben we ingetrokken. Al zijn er ook bestellingen van mensen die nu al betalen ook al hebben ze het materiaal maar volgend jaar nodig.”

De Schutter duidt ook nog op een meer ‘positief’ gevolg van deze crisis. “Het marktlandschap in de tegels zal hertekend worden. Die slag om de goedkoopste tegel gaat eruit. Het midden en high end-segment zal overleven en daar werken wij vooral op. Als je een tegel van 8 euro koopt en daar komt een energietoeslag bij van € 2.25/m², zoals nu in Spanje gebeurt (de maatregel gaat in vanaf 14 april), dan betekent dat een prijsstijging van 25%, maar op tegels van 20 euro gaat het maar om iets meer dan 10%. De fabrieken gaan voorrang geven om die tegels te produceren en zullen hun discounters naar achter schuiven, want daar hebben ze minder marge op.”

Het worden dus nog uitdagende tijden, voor onze groothandels en bij uitbreiding ook de tegelzetters en de volledige bouwsector. Als was er ooit ene Churchill die zei: ‘Never waste a good crisis’.