Basalt wordt door velen gezien als de kleine grijze muis binnen de natuurstenen, maar weinig andere gesteentesoorten kennen zo’n vurige geschiedenis. Basalten ontstaan namelijk bij vulkaanuitbarstingen en zijn in feite gestold lava. Daarom worden basalten ook stollingsgesteenten genoemd.

Basalt pilaren worden gevormd door magma die stolt in scheuren van de aardkorst

Basalt pilaren

Een keukenwerkblad in Basaltina verzoet

Een lavarivier stolt uiteindelijk tot een basalt met een consistente samenstelling

Palladio basalt

Romeins theater in Bosra, opgetrokken uit basalt

Twilight Ellips Building
Ontstaansgeschiedenis van basalt
Diep in de aarde bevindt zich een hete en vloeibare massa, magma genaamd. Tijdens een vulkaanuitbarsting wordt dit magma door breuken en kieren in de aardkorst richting het aardoppervlak geduwd en uitgespuwd door een vulkaan. Het resultaat hiervan kan zeer explosief zijn waar de hete lava in het rond vliegt en zeker ’s nachts een spectaculair schouwspel is. Maar lava kan ook geleidelijk aan uit de vulkaan stromen als een lavarivier die uiteindelijk stolt tot een basalt met een consistente samenstelling.
Een vulkaan kan tijdens zijn actief leven een groot volume aan gesteenten produceren, maar samen met de vulkanische activiteit komt er ook een einde aan de productie van de door die vulkaan geproduceerde basalt. Dit verklaart ook waarom in het verleden enkele populaire basaltsoorten plots niet meer beschikbaar waren.
Kussens en pilaren
Bij vulkanen denken we vooral aan hoge bergen op het vaste land, maar ook andere vormen zijn mogelijk. De meeste vulkanen bevinden zich trouwens op de bodem van onze zeeën en oceanen. Door de druk van het water vormen zich bij onderzeese vulkaanuitbarstingen lavabubbels die na stollen lijken op gigantische hoofdkussens.
Wanneer magma op weg naar de aardkorst vast komt te zitten en de vulkaan niet uitbarst zal de hete massa stollen in de scheuren van de aardkorst. Hierdoor ontstaat lange, smalle en hoge zeshoekige pilaren. Na erosie van de omliggende gesteenten geeft dit een indrukwekkend zicht in het landschap.
Door hun vorming en hun fijnkorrelige structuur zijn basalten zeer slijtvast en krasbestendig, en in de meeste gevallen zuur- en vorstbestendig
Meer dan een grijze muis
De meeste basalten hebben een grijsgroene kleur, maar achter dit eerder saaie uiterlijk gaat er een heus kleurenpallet schuil. Basalten bestaan uit verschillende kleine mineralen, die enkel met een microscoop zichtbaar zijn. Elk van deze mineralen hebben hun eigen typische kleur. Vergelijk het met pixels, pas wanneer je inzoomt merk je dat 1 kleur eigenlijk bestaat uit verschillende tinten en schakeringen.
De fijne mineraalstructuur dankt basalt aan een temperatuurshock bij zijn vorming. Op geologisch heel korte tijd koelt het warme magma af van meer dan 1000°C naar rond 20 °C. De vloeibare massa kristalliseert snel uit waardoor de mineralen heel klein blijven.
Toepassingsgebied en onderhoud
De hoeveelheid gas, die opgelost is in de lava, bepaalt de porositeit van basalt. Puimsteen is een voorbeeld van een heel poreuze basalt, maar meestal zijn de poriën minder talrijk of soms zelf helemaal niet aanwezig. Net zoals bij travertijn worden deze holtes ofwel bij de productie of bij het opvoegen opgevuld.
Door hun vorming en hun fijnkorrelige structuur zijn basalten zeer sterk en solide. Ze zijn slijtvast en krasbestendig, en in de meeste gevallen zuur- en vorstbestendig waardoor ze gebruikt worden voor uiteenlopende toepassingen gaande van binnenbetegeling over gevelbekleding en zelfs bestratingsprojecten. Uiteraard zijn er steeds uitzonderingen, kijk daarom steeds de technische fiche na van het gekozen materiaal.
Het onderhoud van basalt loopt in grote lijnen gelijk met graniet, maar door de iets hogere porositeit is een impregnering in vlek- en vochtgevoelige ruimten noodzakelijk.
Snel dit artikel gratis lezen?
Maak eenvoudig en gratis een account aan.
-
Lees elke maand een aantal plus-artikels gratis
-
Kies zelf welke artikels je wil lezen
-
Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief