De wondere wereld van Travertijn

Ontstaan en samenstelling

Travertijn bestaat voor het overgrote deel uit kalk, hierdoor wordt travertijn meestal onder dezelfde noemer van de kalkstenen geplaatst en dus niet als afzonderlijke natuursteensoort. Toch hebben beide stenen een verschillend uitzicht te wijten aan een significant verschil in ontstaanswijze. Daar waar kalksteen gevormd wordt in zeeën en oceanen, is travertijn één van de enige natuursteensoorten die zijn volledig ontstaan kent op het vasteland, namelijk in een idyllische setting van warmwaterbronnen en watervalletjes.

Een fysische eigenschap van warm water is dat het meer kalk kan oplossen. Wanneer het water uit de warmwaterbron afkoelt – bijvoorbeeld bij een waterval – zal het een deel van zijn opgeloste kalk uitstoten en neerslaan. Niet enkel kalk, maar ook blaadjes en takjes zullen zinken naar de bodem van de watervalmeren waardoor deze terechtkomen in het kalkpakket. Deze verteren en laten zo putjes en gaten na in het gesteente. De aard van de vegetatie rondom de watervalmeren bepaalt de grootte van de gaten.

Kleuren

Wanneer travertijn gevormd wordt op een plaats met duidelijke seizoenen zullen – net zoals bij bomen – jaarringen  of -banden ontstaan: een wisseling tussen smalle donkere en brede lichtere zones. Beige of crème is de meest voorkomende kleur van travertijn, maar afhankelijk van de mineralen die opgelost zijn in het water komen ook andere kleurtinten voor als bijvoorbeeld koperrood, blauwgrijs of bruin.

Uitzicht en afwerkingen

De manier waarop de ontgonnen blokken in platen verzaagd worden, is bepalend voor het uitzicht van travertijn. Twee methodes zijn mogelijk: vein cut en cross cut.

• Vein cut is wanneer de blok zo gezaagd wordt dat de banden of aders zichtbaar zijn in het vlak van de plaat. Bij vein cut verzaagde travertijn zal er dus een duidelijke lijnstructuur waarneembaar zijn.
• Bij cross cut wordt de blok 90° gedraaid ten opzicht van vein cut. De blok word dan evenwijdig met de lijnstructuur verzaagd waardoor er een wolkachtig patroon ontstaat.

Bij beide zaagmethodes komt de typische gatenstructuur van travertijn naar boven. Deze gatenstructuur kan ofwel opengelaten worden, dan wordt het ongestopt genoemd, ofwel worden deze gevuld bij de productie. Zowel het soort vulmiddel – bv epoxy, polyester of cement – als de kleur kan verschillend zijn, wat effect heeft op het uitzicht van de steen.

Travertijn laat zich gemakkelijk bewerken: naast de klassieke afwerkingen gepolijst en verzoet, zijn ook innovatieve afwerkingen mogelijk.

Toepassingsgebieden

Zowel binnen- als buitenshuis kan travertijn voor de meest uiteenlopende toepassingen gebruikt worden. Dit was al geweten bij de Romeinen die vele van hun gekende bouwwerken en straten opgetrokken hebben uit deze steensoort, bv het Colosseum. Voor binnen en zeker wanneer travertijn gebruikt wordt in natte ruimtes zoals douches, raden we aan om te kiezen voor een gestopte travertijn – waar de gaten opgevuld zijn bij de productie. Buitenshuis wordt altijd de ongestopte versie gebruikt. De trend vandaag is om ook in de woning een ongestopte travertijn te gebruiken. De gatenstructuur wordt dan tijdens het voegen opgevuld met voegcement.

Ondanks de hoge porositeit behoort travertijn wel tot de hardere kalkstenen, waardoor ook technische moeilijkere plaatsingsmethodes zoals verankerde gevelbekleding en plaatsing op tegeldragers mogelijk zijn.

Plaatsing en onderhoud

Voor  travertijn kunnen dezelfde algemene richtlijnen naar plaatsing en onderhoud toegepast worden als voor kalksteen of marmer. Zuurhoudende producten zijn uiteraard uit den boze. Binnenshuis in vlek- en vochtgevoelige ruimtes kan het onderhoud aanzienlijk vergemakkelijkt worden door het oppervlak te impregneren. Het verdere onderhoud gebeurt met een voor natuursteen aangepaste zeep en af en toe wat extra voeding om de afwerking beter tot zijn recht te laten komen.

Raadpleeg steeds de technische fiche van de leverancier om de specifieke toepassing, plaatsingsmethode en onderhoud te kennen van de gekozen travertijn of natuursteen in het algemeen.