Gekalibreerd

Wie het productieproces van keramische tegels al heeft gezien, kan zich wellicht de lange tunnelovens voor de geest halen waarin deze op hoge temperatuur (doorgaans 1.240°C) worden gebakken. De kunst van het bakken is dat alle partikels van het tegellichaam over de ganse massa gelijkmatig opgewarmd in elkaar gesmolten worden. Bij het verlaten van de oven is het bakprocedé beëindigd en koelen de tegels verder af. Deze finale afkoelingsfase zorgt ervoor dat de keramiektegels hun definitief formaat verkrijgen.

Maar, de ene tegel koelt al iets sneller af dan de andere of kan meer krimpen dan de andere. Dit laatste resulteert in een lichte maar gelijkmatige afwijking van hun afmetingen. Een tegel van 60 cm x 60 cm bijvoorbeeld wordt doorgaans in een mal van 63 cm x 63 cm ruw geperst met het oog op het bekomen van een zogenaamde 60-tiger na de krimpfase. De ene tegel kan bijvoorbeeld 59,8 cm x 59,8 cm meten, de andere dan weer 60,1 cm x 60,1 cm. Op die basis worden ze dan (automatisch) gesorteerd en verpakt. Op elke doos zal het kalibernummer (CAL) geprint staan. Alle tegels van hetzelfde kaliber worden dan door robots op de juiste pallets geplaatst, klaar voor verzending. Het is evident dat elke levering van hetzelfde kaliber dient te zijn.

Voor natuursteentegels is dit anders! Door het feit deze altijd met grote precisie op de juiste maat wordt verzaagd, spreekt men hier niet meer over kalibratie op de afmetingen. In dit geval worden ze gekalibreerd op hun dikte! Een natuursteen zal meestal gekalibreerd worden besteld als de plaatsingsmethode via de verlijmingstechniek verloopt. Bij het toepassen van de traditionele plaatsingsmethode hoeven natuursteentegels niet gekalibreerd te worden omdat dikteverschillen dan in het mortelbed zelf worden opgevangen.

Gerectificeerd

Voegen worden vaak tegen alle technische regels in steeds smaller en smaller uitgevoerd. De stijgende vraag naar niet alleen kleine maar ook perfect rechte voegen tussen de tegels na plaatsing leidde enkele jaren terug tot het rectificeren van bepaalde keramische tegeltypes. Bij dit procedé worden de tegelranden van gebakken tegels tot op enkele tienden van een millimeter glad gefreesd. Dit zet niet alleen de toleranties op de afmetingen quasi op “0”, maar zorgt ook altijd voor correct haakse hoeken (90°). Zo kan de tegelzetter tijdens het plaatsen bij manier van spreken met zijn ogen dicht de voegbreedtes over de ganse lijn gecontroleerd aanhouden.

Werfsituatie

Om af te sluiten, nog een voorbeeld uit de praktijk. In de veronderstelling dat een geleverde partij keramiektegels van het formaat 120 cm x 120 cm op een werf in het Brusselse gerectificeerd waren, begon de tegelzetter van dienst aan de plaatsing. Al na de verlijming van de eerste tegels ondervond deze dat hij zijn voegen niet kon “aanhouden”. Meteen nam hij zijn winkelhaak erbij en controleerde alle hoeken van de tegels. Ze waren niet volledig recht, waarop hij onmiddellijk de verpakking inspecteerde. Wat bleek? Op de info stond duidelijk vermeld dat de tegels eerste keuze en gerectificeerd waren. Wat nu?

Na enige discussie met de leverancier en fabrikant werd verwezen naar de technische fiche, zeg maar het “paspoort” van de tegel. De norm EN 14411 vermeldt dat de EN ISO 10545-2 ‘Determination of dimensions and surface quality’ het volgende over de vereiste toleranties op de afmetingen bepaalt voor geperste tegels van de groep Bia:

Groter dan 15 cm: ± 0,6% met een maximum van ± 2 mm.

Maar, er is geen tabel van beperking beschikbaar die de toleranties op de afmetingen en haaksheid voor gerectificeerde tegels specifieert!

We kunnen hieruit dus enkel concluderen dat de toleranties op gerectificeerde keramische tegels door de fabrikant zelf worden bepaald. De tegelzetter doet er goed aan zich op voorhand goed te informeren, de inhoud van de verpakking te controleren en overleg te pleegt met leverancier, architect en bouwheer vooraleer de eerste tegel op de vloer te plaatsen...