De tegelzetter had een plaatsing van Spaanse keramische tegels (100 cm x 100 cm) uitgevoerd op een verharde dekvloer. Tijdens de bijeenkomst met alle betrokken partijen (bouwheer, leverancier en fabrikant) legde hij aan de deskundige uit dat hij alle controlecriteria had overlopen en geen enkel plaatsingsgebrek zag.

Als een knikkerbaan

De dekvloer - wat we op de werf en in de volksmond “chape” noemen - was perfect effen volgens het barema dat Buildwise (het vroegere WTCB) vooropstelt. De normale tolerantie op de vlakheid van dekvloeren is nog steeds 4 millimeter onder een rechte lat van 2 meter. De vloerlegger van dienst had zelfs een nog preciezere afwerking gerealiseerd die zelfs onder de strengste tolerantie valt van 3 millimeter.

Tijdens een controle van de gelijkmatigheid van de daarop verlijmde tegels tegenover elkaar, bleken ook deze vrij van gebreken. De tegelzetter meldde dat hij een levelingsysteem had gebruikt om ervoor te zorgen dat alle aanliggende tegels op gelijke hoogte lagen. “Je mag er een knikker over schieten, die zal niet opspringen”, verdedigde de plaatser zich.

Het was dus onmogelijk dat de matte plekken in de vloertegels voortvloeiden uit een dubieuze verlijming. Dat kan soms gebeuren. Tegels die iets te hoog liggen tegenover andere zones kunnen leiden tot meer wrijfbelasting en zo beschadigingen veroorzaken. Ook de navraag naar het onderhoud van de vloer en de daarvoor gebruikte producten, leverde geen verdachte noch mogelijke oorzaken van het fenomeen op. Er was dus iets anders aan de hand. 

De technische fiche verraadt veel

De expert vond het wel opmerkelijk dat in de loopzones, en vooral onder de keukentafel, de matte plekken het meest zichtbaar waren. Zou het dan toch mogelijk zijn dat sommige keramische tegelproducties, zelfs al zijn ze vervaardigd met de nieuwste technologie, vroegtijdige afslijtingsfenomenen kunnen vertonen?

In dit specifiek geval gaat het over een niet-industriële plaatsing. Met andere woorden, een betegeling in een privéwoning waar eigenlijk geen extreme belastingen te verwachten zijn. Het onderzoek vraagt om een totaal andere richting. De deskundige vroeg daarom het ‘paspoort’ van de geplaatste tegel op. De technische eigenschappen die de fabrikant opgeeft, kunnen soms klaarheid brengen omtrent het geschikte gebruiksdomein van de tegel in kwestie. En wat bleek? De technische fiche verwees zowel naar de PEI-waarde (4) als naar de schaal van Mohs (9). In de wetenschap dat men bij geëmailleerde tegels de slijtvastheid controleert door middel van de PEI-test (tegenwoordig ook meer en meer met de Capon-test) en men de krasvastheidstest meestal enkel uitvoert op volkeramische tegels, rezen er bij de expert toch enkele vragen op.

Ging het hier nu over een levering geëmailleerde tegels of werden deze gebakken in de volle massa? De aangeduide waarde van Mohs op de technische fiche van de fabrikant, met name 9 lag enorm hoog. Denk daarbij aan diamant dat een score draagt van 10/10.

De enige manier om meer zekerheid te verkrijgen, was ook de tegelverpakking bekijken, maar er waren geen wikkels of kartonresten meer beschikbaar. Dit bemoeilijkte de analyse. Plots merkte de vloerlegger op dat er in zijn atelier nog wel een stuk tegel kon liggen. Dit bracht het antwoord op de hamvraag dichterbij: “Hebben we hier nu te maken met volkeramisch materiaal of niet?”

Onderzoekanalyse van de tegel brengt 100% duidelijkheid

Een tegelrest zou volgens de deskundige het onderzoek een heel eind verder kunnen helpen. En inderdaad, een groot stuk overschot toonde duidelijk dat het tegellichaam uit twee lagen bestond: een dikke basis uit keramiek met aan de bovenzijde een dunne slijtlaag. Er was hier dus geen sprake van een “vollemassa- of volkeramische tegel”. De expertise moest ervan uitgaan dat hier de PEI-waarde (volgens de testnorm EN-ISO 10545-7), of eventueel het resultaat van de Capontest (EN-ISO 10545-6, voorheen enkel van toepassing op niet-geëmailleerde tegels), die een inkeping van minder dan 135 mm³ aangaf (mag volgens deze norm maximaal 175 mm³ zijn), geldig was.

Met deze extra informatie was de kous nog niet helemaal af. Door het feit dat alle waarden voor slijt- en krasvastheid voor deze toepassing ruimschoots voldoende waren, kon alleen een fabricagefout de oorzaak van het vroegtijdig afslijten van de vloer verklaren, ondanks de moderne manier van emailleren.

Nochtans is het zo dat het gros van de fabrikanten geen laag meer op de keramische tegel plaatst, maar eerder de loopzijde van de tegels injecteert om de toplaag zo stevig mogelijk te maken voor een langere duurzaamheid. Dat er aan de inkomdeur, zowel binnen als buiten, een voetmat lag, wees er verder op dat de eigenaar zijn woonst als ‘een goede huisvader beheerde’. Het zoeken naar mogelijke abrasieve restdeeltjes aan de schoenzolen bij het binnenkomen van de keukenruimte was in dit geval daarom verwaarloosbaar.

Desalniettemin was de deskundige van oordeel dat de vloer plaatselijk wel degelijk afslijting vertoonde. Dit kon enkel te wijten zijn aan wrijving tussen het loopvlak van de vloer en schurend schoeisel. Zou het kunnen dat de bewoner soms met zware veiligheidsschoenen- of laarzen binnenkomt die sterk vervuild zijn of onderaan met metaal zijn versterkt? Misschien erg vergezocht - en allerminst een poging om een paraplu boven de fabrikant open te trekken. Enkel een nader onderzoek en een officiële slijttest zou misschien alle twijfels wegnemen waarbij de tegelzetter juridisch netjes buiten schot komt te staan. Tenzij hij zelf de tegels heeft geleverd en de omstandigheden kende vooraleer hij zijn eerste tegel plaatste.