In gesprek met tegelzetter Frederik Hoste

Je werkt ‘onafhankelijk’, zeg je. Waarom is dat voor jou zo belangrijk?

Frederik: “Ik werk graag met iedereen samen en bind me daarom niet vast aan één merk of organisatie. Dan voel ik me beperkt door verplichtingen in de één of andere richting. Ik kreeg al de vraag om toe te treden tot een vakorganisatie, niet gewoon als lid maar in het bestuur. Ik voelde me vereerd maar liet het toch aan mij voorbijgaan. Versta me niet verkeerd, ik ben voorstander van vakorganisaties en wat ze in gang kunnen zetten. Maar ook zij hebben sponsors die je uit dankbaarheid en verplichting in de spotlights moet zetten, zelfs al vind je een ander merk persoonlijk beter. En dat is voor mij moeilijk omdat ik enkel iets kan verdedigen wanneer ik er zelf in geloof.

Ik hou dus van mijn vrijheid in de projecten die ik doe en in de materialen waarmee ik werk. En ik werk ook gewoon met iedereen graag samen want van iedereen valt iets te leren. Om het met de woorden van Thor Heyerdahl te zeggen: ‘Grenzen? Ik heb er nog nooit een gezien. Maar ik heb gehoord dat ze bestaan in de geest van sommige mensen.’”

Naar mijn gevoel ben je dan ook niet iemand die alle producten bij hetzelfde merk afneemt?

Frederik: “Klopt. Ik kreeg al verschillende aanbiedingen om in Duitsland een opleiding te volgen. Ik vroeg of ik iets kon bijleren tijdens die opleiding, maar dat was niet het geval. Dan bedank ik.

Ik wantrouw ook mensen die slechts voor één merk staan omdat ik niet geloof dat één merk de kroon kan spannen in alle producten. Wedi bijvoorbeeld heeft geweldige bouwplaten maar ik vind dat er betere op de markt zijn wat betreft goten. Ik blijf in elk project op zoek gaat naar de beste oplossingen voor mijn klant, zowel in functie van het project als van het beschikbare budget. Vele merken raden uiteraard al hun producten en componenten aan omdat ze anders geen garantie willen of kunnen geven. Dergelijke bangmakerij werkt bij mij niet. Ik ben 23 jaar actief en heb nog nooit een probleem gehad door niet met alle producten van hetzelfde merk te werken. Toch niet voor de werken waar ik verantwoordelijk voor was.”

Je staat 23 jaar in het vak. Welk parcours heb je erop zitten?

Frederik: “Een eerder atypisch zou ik zeggen, toch voor de buitenwereld. Voor mij was het op mijn elfde al duidelijk dat ik net als mijn vader vloerder zou worden. Toen ik zeven was ging ik al mee op de werf en ik was acht toen ik mijn eerste vellen glasmozaïek plaatste. Ik wou naar het VTI maar ik haalde uitstekende punten en mijn ouders wilden dat ik naar het college ging. Uiteindelijk was het compromis dat ik dat als basis drie jaar zou doen. Dat deed ik met wisselend succes. Na afloop plaatste ik mijn eerste zwembad en was ik ervan overtuigd dat ik er klaar voor was. Maar mijn beslissing om op leercontract te gaan, werd thuis opnieuw niet positief onthaald. Daarop volgde een maand deeltijds onderwijs in Roeselare waar ik werkelijk niets leerde. En hoewel het intussen voor mijn ouders duidelijk was dat ze hun kind niet langer van zijn droom konden houden om in de bouw te werken, stuurden ze me de laatste twee en een half jaar naar het VTI in Deinze waar ik bouw  studeerde.”

Wat heb je daar geleerd?

Frederik: “Wat de praktijk betreft eigenlijk niet zo heel veel aangezien ik al van kleins af aan op werven rondliep. Daar komt nog bij dat een algemeen zeer in onze scholengemeenschap is dat de vakopleidingen niet altijd up tot date zijn. En dat geldt zowel voor ASO, TSO als BSO. Doordat leerkrachten niet meer dagdagelijks in de praktijk staan, verliezen ze er voeling mee. Producten en technieken evolueren en die evoluties volgen elkaar in sneltempo op. Als je niet mee bent, is het dus moeilijk om leerlingen iets bij te brengen en hen klaar te stomen voor de arbeidsmarkt. Pas op, het ligt niet altijd aan de leerkrachten zelf. Er is vaak ook een gebrek aan budget, tijd en verouderde eindtermen spelen hun rol. Maar ik heb wel leerkrachten die me onderweg zijn bijgebleven zoals die van topografie en betonstudie. Ze zagen dat ik al enige voorkennis had en dat ik uitgedaagd diende te worden, dus gaven ze me soms andere opdrachten. De juiste begeleiding is alles. Zeker voor een modelleerling als ik (lacht).”

Terwijl iets voor een buitenstaander moeilijk op te lossen valt, lijkt het voor jou als vanzelf te gaan. Wat is jouw formule?

Frederik: “Logica, simpel. Het is geen raketwetenschap. Tegelzetten zit logisch in elkaar maar je moet wel willen nadenken. Dat is wat ik graag doe. Ik ben altijd een haantje de voorste geweest, zowel in het puberen als in het bedenken van creatieve oplossingen (lacht). De meeste zaken heb ik aan mezelf geleerd en door naar anderen te kijken. En dan bedoel ik breder dan enkel mijn sector. Zo kijk ik wat er in de meubel- en metaalsector gebeurt, maar zelfs kunst is voor mij een inspiratiebron. Ik was bij de eersten die met XXL-platen werkte toen er nog geen draagarmen voor bestonden. Wel, ik heb er zelf een ontwikkeld door logisch na te denken.

Dat is wat ik jonge mensen aanraad: vraag raad aan specialisten en collega’s en ga daarmee aan de slag om je eigen methodes te ontwikkelen. Je moet altijd zelf de mogelijkheden uitzoeken en je niet laten vastpinnen op een voorgekauwde methode. Ik vind dat dit ons als kind al teveel wordt opgedragen. Waarom zou je een boom een bruine stam en groene blaadjes moeten geven als je blauw en rood mooier vindt? Durf buiten de lijntjes te kleuren en verleg je grenzen.”

Pas je dat zelf ook consequent toe in je eigen projecten?

Frederik: “Ja, absoluut. Voor een exclusief bouwproject in de Vlaamse Ardennen bijvoorbeeld had een leverancier een douchegoot in een bepaalde afwerking gemaakt waarmee ze graag wilden uitpakken, maar ik heb ze ingebouwd. Resultaat: je ziet niets van de goot maar de douche is perfect afgewerkt in een waterdichte cocon."

"In dit project van doorgedreven architectuur zijn de vier badkamers volledig in wondermooie mozaïek uitgewerkt waarbij alles op volle mozaïek moest komen en waarbij alle schakelaars vooraf bepaald waren op een vast aantal mozaïeken. Alle kranen moesten perfect op de as van de voeg zitten. Er is gewerkt met massieve natuurstenen douchebakken op maat van 8cm dik. Dan is het zaak van perfect met elkaar af te stemmen en heel nauwkeurig op te meten. Bovendien waren die natuurstenen bakken niet helemaal effen en toch dienden volle mozaïeken daar perfect op aan te sluiten.”

Hoe zorg je dan dat het klopt?

Frederik: “Mozaïeken van 1,5cm op 1,5cm, die laten geen speelmarge toe. Aan de zijkant van de natuursteen is voor de goothaak een inox lip gekleefd waarop ik met mijn bouwplaat aansloot. Ook bepaalde ik waar de natuursteen moest komen. Achteraf is alles uitgedikt met platen waarvan ik de kranen onderaan heb uitgefreesd. Doordat die platen beschikbaar zijn van 4mm tot 8cm kan je alles mooi uitregelen en bepaal je zelf hoeveel je nodig hebt om op volle mozaïeken uit te komen. Vervolgens heb ik alles afgeplakt en de mozaïeken volledig en minutieus uitgetekend zodat alles zou kloppen met de aanwezige leidingen. Net zoals ik de maat en de positie van de nissen en van de natuurstenen lavabo’s heb bepaald want ook die moeten zowel aan de onderkant als aan de voorkant gelijk lopen met de voegen. Zelfs voor de elektricien en de loodgieter heb ik alles uitgetekend.”

Een issue in badkamers is uiteraard de waterdichtheid. Hoe maakte je die waterdichte cocon?

Frederik: “Net daarom heb ik gewerkt met platen die als eerste waterdicht op zich waren. Je hoefde er dus geen doek meer op te zetten waardoor je geen overlapping en niveauverschil meer riskeert. Handig, zeker als je met mozaïeken werkt. Bovendien hebben ze een afmeting van 1m20 waardoor je in douches snel en naadloos kan werken."

"Op die plaat kan je gewoon je lijm uitstrijken, daarna goed kammen en tenslotte je mozaïeken plaatsen. De mozaïeken komen op vellen van 30cm op 30cm, maar dat mag je uiteraard niet zien. En wat ik niet doe, is ze schranken. Ze worden mooi en perfect boven elkaar gezet. Ter controle gebruik ik het papier dat aan de voorkant van de tegels hangt. Nadat de lijm voldoende gedroogd is, was je die af net zoals je dat met behangpapier doet en verwijder je die. Zo krijg je een mooi geheel. Bij mij ga je na afloop niet zien waar de vellen zitten. Wacht niet te lang met het papier verwijderen, anders kan je niet meer bijsturen en ga je misschien de vellen wel kunnen achterhalen."

"Dergelijke kwaliteit van tegels komen ook al lang niet meer met netjes aan de achterkant waardoor ze beter verlijmen. Netjes creëren immers waterkanaaltjes en zijn uit den boze, zeker in zwembaden en stoomcabines.”

Wat met de voegen?

Frederik: “Om de juiste kleur te bepalen, hebben we eerst acht stalen gezet. De Tornado gaf een mooie schemering bij zonlicht, net als de tegels zelf, en droeg bij iedereen de voorkeur weg, zowel bij architect als bij bouwheer.”

Het is duidelijk: je hebt je goed geamuseerd met dit project.

Frederik: “Ja en weet je waarom? In dergelijke projecten met grotere budgetten krijg je de kans om een stap verder te gaan. Je werkt bovendien samen met even gepassioneerde mensen die allemaal samen voor het beste resultaat gaan. Een goot van 1400 € die in de muur is ingebouwd en die je niet ziet, velen zouden je gek verklaren. Maar ik kon aantonen dat dit hier de beste en mooiste oplossing was en gelukkig zijn ze me gevolgd.

Hetzelfde geldt voor de doucheprofielen die ik volledig in de muur inwerkte want ik heb een hekel aan profielen. Hier zou een profiel visueel storen. Om het perfect af te werken spoot ik het profiel waar het glas in komt zwart waardoor je nog eens schaduwzicht krijgt en alle aandacht terecht naar de mooie mozaïek gaat.

Verder betegelde ik ook de hamam en hielp ik in het interieur bij een kast in zwart gelakt massief staal die gecombineerd werd met exclusieve handgemaakte lavasteentegels. Om die perfect op maat te kunnen maken zodat die opnieuw op volle tegels uitkwam, gaf ik de maten op voorhand door. Die uitdagende projecten heb ik nodig, net als quasi onmogelijke opdrachten waar velen op afhaken. Het lijkt wel alsof of er dan iets bij mij wordt getriggerd en dan voel ik de adrenaline stromen.”

Kan je daarvan nog een recent voorbeeld schetsen?

Frederik: “Ik werk momenteel een soort Nautilus trap in terrazzo uit. Die werd ter plaatse in beton gestort en de klant wou dat de gegoten terrazzovloer in de trap doorliep. Allesbehalve evident en ik heb er lang over nagedacht hoe we dit konden realiseren want je kan die niet ook zomaar gieten omdat je in dat geval niet goed kan bijschuren. Bovendien zit je met verschillende draaicirkels en je kan niet digitaal opmeten aangezien de muren van de trap uit het lood lopen.

Uiteindelijk heb ik de volledige trap uitgetekend en eerst in model gemaakt met MDF. Trede per trede op maat, door te passen en bij te sturen, rekening houdend met de looplijn die in het midden ligt en die bij elke trede exact hetzelfde moet zijn. Ik heb de bouwheer erop laten lopen om zijn toestemming te krijgen. Op basis daarvan kunnen we al die treden in L-profiel – en dus zonder tegentrede – op maat zagen uit vooraf gegoten terrazzoblokken.

Op de muren komt er enkel nog een techniek van 4mm dik. Zo kunnen treden liggen zonder plint. Het was een huzarenstukje maar ik heb me enorm geamuseerd. Het spreekt voor zich dat de mogelijkheden die daardoor ontstaan architecten enorm aanspreken. Omgekeerd vind ik het natuurlijk geweldig om projecten te mogen doen voor grote architecten als Vincent Van Duysen, Robbrecht en Daem, Studio Daskal Laperre of Glenn Sestig.”

Gewone tegels plaatsen aan de lopende meter is duidelijk niet meer aan jou besteed?”

Frederik: “Ik kan je niet zeggen wanneer ik dat voor het laatst heb gedaan. De laatste jaren zit ik bijna constant op exclusieve en speciale projecten. Een samenloop van omstandigheden heeft daartoe geleid. Het is niet dat ik reclame maak of zo, ik denk dat mijn website al vijf jaar under construction is. Maar ik ben iemand die verschillende dingen moet kunnen doen.  Voor mij dus geen specialisatie want dat zorgt ervoor dat je oogkleppen ontwikkelt en ik wil net het tegenovergestelde. Timmeren is bijvoorbeeld een hobby. Mijn machinepark zal je dat bevestigen. Net als een doorsnee timmerman heb ik afkortzagen op hoogte, doorsteekzagen en invalzagen."

"Die laatste hebben steeds meer vloerders in hun bezit om bouwplaten te kunnen verzagen in constructie. Pas op, gewoon tegels plaatsen heb ik wel gedaan natuurlijk. Samen met mijn vader had ik op een gegeven moment acht mensen in dienst. Toen deden we louter grote projecten zoals appartementsgebouwen aan de kust. Maar dat is niet meer aan mij besteed."

"Ik moet mijn horizon altijd kunnen verbreden. Zo heb ik me verdiept in terrazzo en gepolierde betonvloeren want alles wat mij interesseert, wil ik zelf ook kunnen. Ik geef je een voorbeeld van een project met terrazzo waarvoor ik samenwerk met Hofman Polijstwerken. Ik leerde hen drie jaar geleden kennen. Hun stiefzoon is een betoningenieur en van hem leerde ik veel. Terrazzo wordt net als beton zo vlak mogelijk gegoten waarna die wordt afgeschuurd en de granulaten zichtbaar worden. Met die granulaten kan je spelen maar wij kwamen op het idee om terrazzo op maat te maken door die vooraf in vormen te gieten en die blokken dan op maat te gaan zagen. Eigenlijk net zoals je met natuursteen doet. Terrazzo is ook niet nieuw, het bestond al ten tijde van de Romeinen die met resten marmer een goedkope vloer maakten. Nu is het hip en duur.”

Je hebt een eigen methode voor alles. Wat met verstek zagen?

Frederik: “Ik zal je hetzelfde antwoord geven dat ik aan mijn cursisten geef: het eindresultaat is heilig. Maar hoe je ertoe komt, laat ik aan jezelf en je verbeelding over. Uiteraard is het een combinatie van eerst zo dicht mogelijk verzagen en dan bijschuren. Maar of je nu met een Flex, Bosch of DeWalt moet werken, zal ik je niet zeggen. Er bestaan geen slechte merken meer, wel slechte toepassingen. Zoek dus naar je eigen methode die werkt.

Ooit moest ik een onderbouwbad in terrazzo die rond was uitgewerkt, bijwerken. Een schuurplateau heeft doorgaans een diameter van 115 maar er bestaan ook rubberen plateaus van diameter 80 die meeplooien wanneer je erop duwt. Met die kan je wel ronde baden bijschuren. Dat leer je door rond te kijken en uit te testen.

Over verstek gesproken, Murielle Scherre van La fille d’O is een goede kennis van mij en voor haar maakte ik een bijzonder meubel in buitenspiegelplaat. Spiegel op spiegel aan alle zijden en volledig in verstek tot een naadloos geheel. Verzaagd met een Festool en aan elkaar verlijmd.

Ik zal niet blijven doen wat ik nu doe, daarvoor is het leven tekort. Maar ik zal wel in de bouw actief blijven, dat bloed stroomt door mijn aderen.”

En je voorliefde voor kunst?

Frederik: “Helaas weinig tijd voor. Gelukkig word ik er beroepshalve af en toe mee geconfronteerd. Zo heb ik meegewerkt aan Museum De Reede in Antwerpen. Een ongelooflijk project, volledig gefinancierd door een van de grootste kunstverzamelaars uit Nederland. Met werk van Edvard Munch, Francisco Goya en Félicien Rops. Ik kan uren kijken naar Munch’s Alpha en Omega, een fenomenaal werk."

"Ik heb voor Murielle haar tentoonstelling ook kasten gemaakt met ingebouwde kleerhangers en voor kunstenaars Mark Manders en Luc Tuymans heb ik eveneens zaken gedaan. Een ander recent voorbeeld van hoe kunst invloed heeft op mijn werk, is de stand die ik voor Tegels Depaepe uitwerkte voor Interieur 2018. Daarvoor liet ik me inspireren op een kunstwerk dat ik had gezien van Studio Drift. Het was een zwevende betonblok; Drifter genaamd. Boris wou graag iets met keramische platen in imitatienatuursteen, dus maakte ik er een megablok mee die we aan vier kettingen ophingen. Boris vroeg me nog of we geen plan B nodig hadden. Uiteraard niet, antwoorde ik hem. Mensen waren overdonderd toen ze een op het eerste gezicht massieve natuurstenen blok van 1m25 op 1m25 en 3 m lang zagen hangen.”

Je geeft zelf ook diverse workshops waarin je veel kennis deelt. Waarom?

Frederik: “Ja, waarom? Velen verklaren mij gek dat ik zogezegd mijn concurrenten opleid, maar ik zie dat anders. Ik heb geen concurrenten, enkel collega’s. Als we ons niveau in België op peil willen houden of verbeteren, hebben we nood aan mensen die anderen goed opleiden. Ik zie hoe ze in landen als Roemenië en Mexico al op exact dezelfde manier als ons werken. Dat niveau is daar enorm gestegen, kennis moet dus blijven rondgaan."

"Ik geef opleidingen voor verschillende bedrijven, tegelhandelaars en machineverkopers. Als iemand mij dan achteraf komt zeggen dat hij op die twee dagen tijd meer heeft geleerd dan in de laatste vijf jaar, dan ben ik blij. Ik probeer voor hen de begeleider te zijn die ik zelf graag had gehad op die leeftijd. Een tip die ik hen zeker niet wil onthouden: correcte opmetingen zijn alles. Alles staat of valt ermee. Werk daarom altijd met een X en een Y-as om je hoeken te bepalen want muren en wanden zijn zelden 100% recht. Als iedereen datzelfde referentiepunt gebruikt, kom je nooit in de problemen. En vraag aan architect en bouwheer om vroeg in het bouwproces betrokken te worden, zo ben je op de hoogte van alle werken van je collega’s. Bij mijn opmetingen hou ik ook rekening met hun werk. Wanneer ik na de chape alle lijnen uitteken voor mezelf, maak ik ook markeringen voor hen waarbij ik rekening houd met de technieken en het plakwerk zodat alles perfect klopt. ”

Doe je naast het delen van je kennis ook aan productontwikkeling?

Frederik: “Dat is niet mijn ambitie, maar soms gebeurt het onverwachts. Zo heb ik al eens meegewerkt aan een nieuw productgamma voor tegellijmen. Ze vroegen mij om lijmen uit te testen en feedback te geven. Dat ze daarna met hun ingenieurs aan de slag gaan om op basis van jouw advies hun producten te verbeteren, wil toch zeggen dat ze je naar waarde schatten."

"Helemaal vereerd was ik toen ik een bezoek kon brengen aan een fabrikant van onder andere tegelsnijders in Italië. Ze dachten dat ik een doorsnee rondleiding wou in hun fabriek, maar niet veel later was ik in het testlokaal allerlei zaken aan het uitproberen omdat ik een idee had in verband met grootformaat keramische platen. Ze haalden er zelfs de zaakvoerder bij met wie ik in het Frans kon communiceren. Ik vergeet nooit hoe hij me onderbrak om er een cursusblok bij te nemen en notities te maken die hij vervolgens aan zijn ingenieurs bezorgde. Ze zijn nu aan het onderzoeken of ze die producten kunnen maken, transporteren en commercialiseren. Misschien moet ik toch eens overwegen om commissie te vragen voor mijn advies (lacht)?”