Wat zijn exoskeletten?

Hoewel we in een industrieel vooruitstrevende wereld leven, zijn er nog steeds veel zware werkzaamheden die door de mens worden uitgevoerd, helaas met werk-gerelateerde musculoskeletale aandoeningen tot gevolg. Een manier om deze aandoeningen te doen afnemen, is het inzetten van exoskeletten of ‘exosuits’. 

• Er zijn actieve exoskeletten die voorzien zijn van een aandrijving om in bepaalde gewrichten extra kracht te leveren. 
• Passieve of mechanische exoskeletten maken gebruik van zwaartekracht en veren om de impact van een beweging te beperken en de drager te ondersteunen.

Wat doen ze?

Mechanische exoskeletten maken geen gebruik van elektriciteit en hoeven dus niet te worden opgeladen. De meeste types nemen het gewicht van een specifiek deel van het lichaam (zoals de armen en schouders) weg en verdelen dat over een ander deel (zoals de taille) om spanning en vermoeidheid te verminderen. 

Gedeeltelijk of volledig elektrische exoskeletten zijn krachtiger dan mechanische exoskeletten en kunnen meer gewicht aan. Ze richten zich op specifieke lichaamsdelen, zoals de hand of de arm, en verhogen waar nodig de druk en de kracht. Belangrijkste nadeel is hun behoefte aan stroom. Je moet ofwel de batterijen vervangen ofwel de pakken opladen om ze weer van stroom te voorzien. Batterijen voegen extra gewicht toe, waardoor de mobiliteit mogelijk wordt belemmerd.

Voordelen van exoskeletten

Dagelijkse activiteiten zoals het tillen en dragen van zware lasten zijn de belangrijkste oorzaak van overbelastingsletsels in de bouw. Exoskeletten verminderen de kans op letsels en overbelasting. Ze verdelen het gewicht gelijkmatiger en verminderen de belasting op verschillende delen van het lichaam. Ook verhogen ze de productiviteit: werknemers ervaren minder vermoeidheid en kunnen meer werk doen. 

Exoskeletten laten werknemers ook toe langer aan de slag te blijven. Stukadoors en schilders die ‘op leeftijd’ zijn en fysieke capaciteiten ontberen, kunnen meer en langer inspannende activiteiten aan.

Soorten

Veel exoskeletten verplaatsen dus het gewicht van het ene deel van het lichaam naar andere delen, zoals van de armen naar de benen. Het proces om dit te bereiken varieert tussen de verschillende soorten exoskeletten. Sommige exosuits bereiken de gewichtsverdeling door een tegengewicht te gebruiken, andere exoskeletten zijn dan weer bedoeld om de kracht van de gebruiker te vergroten.

We overlopen een paar soorten exoskeletten:

• Powerhandschoenen kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om de grijpkracht te vergroten voor gebruikers die moeite hebben met het grijpen van gereedschap. Dit wordt bereikt met behulp van sensoren in de handschoen.
• Arm- en schoudersteunende exoskeletten ondersteunen werknemers die zwaar gereedschap en materiaal tot boven hun middel moeten tillen. Ideaal dus voor taken boven het hoofd zoals plamuren, pleisteren en schilderen. 
• Rugsteunende exoskeletten bevinden zich rond de schouders, rug en lenden en verminderen de druk op de rug bij het tillen van zware voorwerpen zoals zakken met gips. Sommige exoskeletten met rugondersteuning corrigeren ook de houding bij het buigen. 
• Exoskleletten met sta- en hurkondersteuning verminderen dan weer de druk op knieën en benen.
• Whole-Body suits ten slotte bieden ondersteuning voor het hele lichaam. 

Bouw-exoskeletten kunnen ook gepersonaliseerd worden om perfect te passen bij het lichaamstype van de gebruiker. Exoskeletten worden tegenwoordig slanker en lichter, zodat ze gemakkelijker te dragen zijn gedurende een lange werkdag en er gemakkelijker door werkgebieden heen kan worden gemanoeuvreerd.

Sciencefiction?

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat werknemers eerder huiverig staan tegenover het gebruik van exoskeletten omdat ze voor een comfortdaling zorgen, ook al erkennen mensen dat een exoskelet wel degelijk steun geeft.

Er zijn momenteel ook nog heel wat onduidelijkheden. Hoe gaan werkgevers bijvoorbeeld reageren op een werknemer die weigert een exoskelet te dragen, maar nadien wel langdurig afwezig blijft met rugklachten? Voer voor discussie dus, maar wat vandaag sciencefiction lijkt, is de waarheid van morgen.